Madagaskar to kraj o ogromnym potencjale, bogatej kulturze i niezwykłej różnorodności. Jednak mimo tych atutów wyspa zmaga się z wieloma wyzwaniami, z których jednym z najpoważniejszych jest dostęp do edukacji. Dla milionów malgaskich dzieci szkoła pozostaje nie tylko szansą na zdobycie wiedzy, ale przede wszystkim drogą do wyrwania się z pokoleniowej biedy.
Edukacja – w teorii powszechna, w praktyce trudno dostępna
Edukacja na Madagaskarze formalnie obejmuje trzy etapy: szkołę podstawową (école primaire, 5 lat), szkołę średnią I stopnia (collège, 4 lata) i szkołę średnią II stopnia (lycée, 3 lata), która kończy się egzaminem maturalnym. W większych miastach działają uniwersytety, m.in. w Antananarivo, Fianarantsoa, Toamasina i Toliara.
Choć edukacja podstawowa jest oficjalnie obowiązkowa i bezpłatna, w praktyce rodziny ponoszą dodatkowe koszty: mundurki, zeszyty, przybory szkolne, a czasem nawet niewielkie opłaty za naukę. Wiele dzieci nie kończy szkoły z powodu ubóstwa lub konieczności pracy w domu i na polu. Szacuje się, że około 75–80% dzieci rozpoczyna szkołę podstawową, ale tylko połowa kończy wszystkie lata nauki, a zaledwie jedno na troje dzieci uzyskuje świadectwo ukończenia szkoły podstawowej. Dzieci w wieku 6–14 lat, które nigdy nie uczęszczały do szkoły, stanowią około 18%.
Dostęp do edukacji jest wyraźnie łatwiejszy w miastach niż na terenach wiejskich, gdzie szkoły są nieliczne i oddalone. Problemem są również duże klasy (często 60–80 dzieci na jednego nauczyciela), brak infrastruktury (zniszczone budynki, brak toalet, elektryczności i wody), niedobór wykwalifikowanej kadry – tylko około 20% nauczycieli posiada przygotowanie pedagogiczne – oraz częste przerwy w nauce spowodowane strajkami, świętami czy brakiem nauczycieli.
Znaczącym problemem jest też praca dzieci – około 28% dzieci w wieku 5–17 lat zarabia pieniądze, aby wspierać rodzinę. Wysoki jest również odsetek powtarzania klas i przedwczesnego porzucania szkoły, często spowodowanego wczesnymi małżeństwami lub ciążami.
Dla wielu rodzin wiejskich posłanie dziecka do szkoły jest inwestycją w przyszłość, choć często okupioną wyrzeczeniami. Edukacja jest postrzegana jako kluczowa droga wyjścia z ubóstwa, a nawet symbol nadziei – dzięki niej dzieci mogą zdobyć wiedzę, rozwijać umiejętności i w przyszłości aktywnie uczestniczyć w życiu społecznym i gospodarczym kraju.
Dlaczego (dobra) edukacja jest płatna?
Większość szkół, szczególnie tych prowadzonych przez Kościół i wspólnoty lokalne, pobiera niewielkie opłaty za naukę. Środki te pokrywają: wynagrodzenia nauczycieli, zakup materiałów szkolnych, utrzymanie budynków, prąd, wodę i podstawowe wyposażenie.
Choć opłaty są symboliczne w porównaniu z realnym kosztem edukacji, pełnią ważną rolę w zapewnieniu wysokiego poziomu nauczania. Dzięki nim możliwe jest zatrudnianie wykwalifikowanych nauczycieli, zakup materiałów dydaktycznych, utrzymanie infrastruktury i rozwój placówki. Malgascy rodzice coraz bardziej doceniają wartość dobrej edukacji i chętnie inwestują w przyszłość swoich dzieci, widząc w nauce szansę na lepsze życie. Mimo to, dla wielu rodzin opłaty pozostają wciąż poza zasięgiem – przeciętny dochód jest niezwykle niski, a codzienne potrzeby rodziny często uniemożliwiają regularne uiszczanie nawet niewielkiej kwoty. Zwłaszcza, gdy rodziny są wielodzietne.
Collège Vincentien Marillac – szkoła, w której rodzi się nadzieja
Jedną z placówek, z którymi współpracuje Stowarzyszenie MISEVI Polska, jest Collège Vincentien Marillac w Tolagnaro (Fort Dauphin).
Placówka ta powstała z inicjatywy księdza Albano Passarotto CM, który w 2000 roku zauważył ubogie, bezdomne dzieci w okolicy misji w Marillac i postanowił im pomóc, zapewniając edukację. Początkowo zajęcia odbywały się pod drzewem i w tymczasowych salach, aż w 2005 roku powstała oficjalna szkoła podstawowa mieszcząca się w dwóch drewnianych budynkach. W 2014 roku, z powodu rosnącej liczby uczniów, placówka rozszerzyła swoją działalność o gimnazjum, a w 2016 roku otrzymała pełną akceptację urzędową jako prywatna szkoła ogólnokształcąca z oddziałami przedszkolnymi. Dziś CVM kształci uczniów głównie z ubogich rodzin, stawiając na wartości katolickie, odpowiedzialność i rozwój każdego dziecka. Dzięki zaangażowaniu kadry i wsparciu darczyńców, szkoła nieustannie się rozwija, rozbudowując infrastrukturę i wprowadzając nowe kierunki edukacyjne. To duża i ceniona szkoła, w której uczy się ponad 1500 uczniów. Szkoła współpracuje również z filią Uniwersytetu w Fianaratsoa oferując uczniom możliwość kontynuacji edukacji, a od 2025 roku również techniczną szkołę rolniczą przygotowującą do zawodu.
Wielu uczniów tej szkoły pochodzi z ubogich rodzin, które nie są w stanie opłacić nawet minimalnych kosztów nauki. Bez wsparcia z zewnątrz dzieci musiałyby przerwać edukację, często już po kilku klasach. Ideą ks. Passarotto było zapewnienie szansy edukacyjnej dla tych dzieci, dlatego szkołę od wielu lat wspierają organizacje i osoby prywatne z całego świata. MISEVI jest jedną z nich, dlatego szkoła regularnie zwraca się do nas z prośbą o pomoc w znalezieniu darczyńców dla najbardziej potrzebujących uczniów.
Dlaczego warto wspierać edukację na Madagaskarze?
Edukacja zmienia życie i to dosłownie. Dzieci, które kończą szkołę średnią, mają kilkukrotnie większą szansę na znalezienie stabilnej pracy i poprawę warunków życia swojej rodziny. Umożliwia to nie tylko przełamanie cyklu ubóstwa w pojedynczych domach, ale ma też szerszy, społeczny wymiar – wykształcone dzieci stają się aktywnymi obywatelami, którzy potrafią podejmować świadome decyzje, wprowadzać innowacje i wspierać rozwój lokalnych społeczności.
Wspierając edukację na Madagaskarze, inwestujemy w przyszłość całego regionu. Każda szkoła, każde dodatkowe miejsce w klasie czy program wsparcia dla najuboższych dzieci pozwala zmniejszać analfabetyzm, podnosić poziom wiedzy i umiejętności oraz zwiększać szanse młodych ludzi na samodzielność finansową i społeczną. Edukacja to także narzędzie przeciwdziałania wczesnym małżeństwom, pracy dzieci czy przemocy – daje dzieciom przestrzeń do rozwoju, nauki i budowania marzeń.
Ponadto szkoły misyjne na południu Madagaskaru pokazują, że edukacja może być integralna z opieką społeczną: zapewnia posiłki, opiekę zdrowotną, a często także internaty. Dzięki temu dzieci mogą uczyć się w bezpiecznym środowisku, rozwijać talenty i zdobywać kompetencje niezbędne do życia w nowoczesnym społeczeństwie.
W skrócie – wspieranie edukacji na Madagaskarze to nie tylko pomoc pojedynczym dzieciom, lecz realny wkład w rozwój społeczny, gospodarczy i kulturowy całego kraju. Każda inwestycja w naukę dzieci to inwestycja w lepszą przyszłość dla całego Madagaskaru.
Dołącz do nas – pomóż dziecku uczyć się i marzyć
Jeżeli porusza Cię los dzieci na Madagaskarze i chcesz realnie wpłynąć na ich przyszłość, możesz wesprzeć nasz program stypendiów edukacyjnych.
✅ Opłacając rok nauki jednego ucznia – 250 zł – dajesz mu szansę na kontynuowanie edukacji.
✅ Możesz też dołożyć dowolną kwotę do wspólnego funduszu edukacyjnego, z którego finansujemy naukę dzieci, które nie znalazły indywidualnego darczyńcy.
✅ Każda wpłata ma znaczenie.
Razem możemy sprawić, że dzieci z Collège Vincentien Marillac nie będą musiały rezygnować z marzeń tylko dlatego, że ich rodziców nie stać na opłacenie szkoły.
Wszystkie szczegóły znajdziesz tutaj.
Co daje stypendium edukacyjne?
Stypendium w wysokości 250 zł rocznie pokrywa pełny koszt edukacji jednego dziecka.
To niewielka kwota, a pozwala opłacić: czesne, podstawowe materiały szkolne, składki na egzaminy i administrację, drobne bieżące potrzeby szkolne.
Dzięki temu dzieci mogą kontynuować naukę, rozwijać swoje talenty i mieć realną szansę na lepszą przyszłość.
Dziękujemy za każde okazane wsparcie!
